فرامرز پايور نوازنده اسطوره ای سنتور درگذشت

فرامرز پایور استاد موسیقی ایرانی و نوازنده برجسته سنتور روز چهارشنبه، در سن ۷۷ سالگی در یکی از بیمارستان های تهران درگذشت.

استاد پایور حدود ۱۱ سال پیش دچار سکته مغزی شد و از همان زمان مجبور شد در خانه به سر ببرد.

فرامرز پايور در ۲۱ بهمن سال ۱۳۱۱ در تهران به دنيا آمد. پدرش هنرمند نقاش و استاد زبان فرانسه در دانشگاه تهران و پدربزرگش مصورالدوله، نقاش چيره‌ دست دوره قاجار بود که با نواختن ويولن، سنتور و سه ‌تار آشنايی داشت.

فرامرز پايور آموزش موسيقی را نزد استاد ابوالحسن صبا آغاز کرد و همچنين از محضر استادانی چون عبدالله دوامی و نورعلی برومند بهره برد.

فرامرز پايور يکی از برجسته ‌ترين شاگردان استاد صبا بود و تا سال ۱۳۳۶ که استاد صبا درگذشت از آموزشهای وی بهره برد.

وی از سال ۱۳۳۳ فعاليت خود را در وزارت فرهنگ و هنر وقت و از سال ۱۳۳۷ تدريس سنتور را در هنرستان عالی موسيقی ملی آغاز کرد.

استاد پايور به عنوان آهنگسازی تحصيل کرده که در نوازندگی سنتور به سبک و شيوه خاص خودش دست يافته بود، هارمونی و کمپوزيسيون را در کلاس استاد بزرگ آن زمان، امانوئل مليک اصلانيان آموخت.

فرامرز پایور در سال ۱۳۴۱ برای ادامه تحصيلات کلاسيک از طرف وزارت فرهنگ و هنر به بریتانیا رفت و از دانشگاه کمبريج در زبان و ادبيات انگليسی دانشنامه گرفت و در تمام اين سالها تلاش فراوانی در جهت معرفی موسيقی ايرانی و سنتور به محافل علمی و هنری دنيا داشت.

فرامرز پايور در بيش از نيم قرن فعاليت حرفه ای خود صدها اثرمکتوب و صوتی منتشر و صدها برنامه صحنه ای در ايران و اکثر نقاط جهان اجرا کرد.

در سال ۱۳۸۶ و در آخرين تجليلی که خانه موسيقی از وی کرد خواهر ايشان تنديس و لوح تقدير را از طرف وی دريافت کرد.

مراسم تشییع پیکر فرامرز پایور، استاد و موسیقیدان برجسته صبح روز شنبه 21/ 9/ 88 ساعت ۹ از مقابل تالار وحدت به سمت قطعه هنرمندان بهشت زهرا انجام خواهد شد.

نسل قدیم و جدید سنتورنوازان ایرانی به نوعی توسط فرامرز پایور به هم پیوند خورد. او ردیف های ابوالحسن صبا برای سنتور را به خوبی آموخت و آنها را منتقل کرد.

فرامرز پایور یکی از برجسته ترین شاگردان ابوالحسن صبا بود به طوری که چند سال بعد، آقای صبا با نوای ویولون، سنتورآقای پایور را همراهی می کرد.

او با راه اندازی گروهی متشکل از هوشنگ ظریف (تار)، رحمت الله بدیعی (کمانچه)، حسن ناهید (نی) و حسین تهرانی (تمبک) پایه گذاری کرد که به گروه پایور معروف بود. جلیل شهناز(تار) علی اصغر بهاری(کمانچه)، محمد اسماعیلی (تمبک) محمد موسوی (نی) از دیگران نوازندگانی بودند که با این گروه همکاری کردند.

یکی از ويژگی بارز آقای پایور در موسیقی ایرانی ( به جز تکنیک خاصش در نوازندگی از جمله نواختن قطعات با سرعت بالا) تنظیم های او بر روی آثار قدیمی است.

تنظیم پایور بر روی آثار گذشتگان ( مانند عارف، شیدا و امیر جاهد) و اجرای گروهش، بسیاری از تصنیف های قدیمی را برای همیشه ماندگار کرد. از جمله این آثار که با صدای محمدرضا شجریان اجرا شده می توان به تصنیف " از خون جوانان وطن" "از کفم رها" و "گریه را به مستی بهانه کردم" ساخته های عارف قزوینی اشاره کرد.

فرارمرز پایور در سالهای پس از انقلاب کم کارتر شد. با این حال چند آلبوم با گروهش که نام "استاید موسیقی ایران" را بر خود داشت با صدای خوانندگانی چون شهرام ناظری (دل شیدا)، خلوت گزیده (شجریان) و علی رستمیان (چهارباغ) منتشر کرد.

او در نزدیک به پنجاه سال فعالیت هنری با بیشتر خوانندگان ایرانی از جمله عبدالعلی وزیری، مرضیه، عبدالوهاب شهیدی، نادر گلچین و سیما بینا همکاری کرده است.

او که بیشترین فعالیت زندگی هنری خود را با محمدرضا شجریان داشت، هارمونی و کمپوزیسیون را نیز در کلاسهای امانوئل ملیک اصلانیان آموخته بود.

وی از سال ۱۳۳۳ فعالیت خود را در وزارت فرهنگ و هنر وقت و از سال ۱۳۳۷ تدریس سنتور را در هنرستان عالی موسیقی ملی آغاز کرد.

صدها اثرمکتوب و صوتی از آقای پایور منتشر و به جا مانده است.

محمد رضا شجریان خواننده موسیقی سنتی ایرانی، درگذشت آقای پایور را ضایعه ای بزرگ برای جامعه هنری خواند و گفت که نظم و ادب و تربیت در کار را از او آموخته است.

به گفته آقای شجریان فرامرز پایور نتهای همه ردیف ها، پیش در آمدها، رنگ ها و تصنیف ها ی قدیمی را داشت و آنها را به بهترین شکل می شناخت و اجرا می کرد.

رضا شفیعیان نوازنده سنتور هم که از شاگردان قدیمی فرامرز پایور است آثار مکتوب او را در زمینه سنتور به ویژه در ردیف چپ کوک، بسیار تاثیر گذار و مهم عنوان کرد.

آقای شفیعیان که به گفته خودش بعد از فارغ التحصیلی از کلاسهای آقای پایور همچنان از "محضر" او استفاده می کرد گفت، آقای پایور بعد از فوت حبیب سماعی بر اساس روش او، سبک و سیاق مخصوص خود را تحت تعلیمات ابوالحسن صبا ابداع کرد.

رضا شفیعیان گفت حاصل تلاشهای فرامرز پایور ورود سنتور به ارکسترهای مختلف بود و به خاطر زحمات او بود که این ساز ایرانی توانست در کنار سایر سازها نقش قابل توجهی داشته باشد.

کیوان ساکت آهنگساز و مسئول گروه عارف نیز معتقد است، موسیقی ایرانی مدیون آقای پایور است و او تاثیر شگرفی بر نوازندگی سنتور و آهنگسازی در عرصه موسیقی ایرانی داشته است.

آقای ساکت با اشاره به نقش بسیارمهم آقای پایور در تهیه کتابهاب آموزشی موسیقی گفت:" تلاشهای مجدانه فرامرز پایور که یکی از برجسته ترین شاگردان ابوالحسن صبا بود موجب مطرح شدن ساز سنتور، اینگونه که امروزه در عرصه موسیقی ایرانی شاهد آن هستیم، شده است".

پری ملکی خواننده و سرپرست گروه موسیقی خنیا هم با تاکید بر جاودانگی تاثیری که آقای پایور در موسیقی سنتی ایرانی گذاشته گفت احتمال اینکه افرادی بتوانند تکنیک و سبک ویژه او را دنبال و به نسل های بعد منتقل کنند وجود دارد اما با در نظر گرفتن تجربیاتی که آقای پایور و افرادی مانند او در برهه خاصی از زمان داشته اند، تکرار آن پیشینه، رفتار و نتیجه ای که از تلاش در آن سالها حاصل شده ممکن نخواهد بود.